Bản chất và hiện tượng
- Các khái niệm
Bản chất là phạm trù chỉ sự tổng hợp tất cả những mặt, những mối liên hệ tất nhiên, tương đối ổn định bên trong sự vật, quy định sự vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng đó. Hiện tượng là phạm trù chỉ sự biểu hiện của những mặt, những mối liên hệ tất nhiên, tương đối ổn định đó ra bên ngoài; là mặt dễ biến đổi hơn và là hình thức thể hiện của bản chất đối tượng.
- Mối quan hệ biện chứng giữa bản chất và hiện tượng:
+ Giữa bản chất và hiện tượng có sự thống nhất:
Bản chất luôn bộc lộ qua hiện tượng; còn hiện tượng nào cũng là biểu hiện của bản chất nào đó ở mức độ nhất định. Không có bản chất nào tồn tại thuần túy ngoài hiện tượng và ngược lại cũng không có hiện tượng nào hoàn toàn không phải là biểu hiện của bản chất.
Khi bản chất thay đổi thì hiện tượng biểu hiện của nó sớm muộn cũng thay đổi theo. Bản chất mất thì hiện tượng của nó cũng mất theo.
+ Giữa bản chất và hiện tượng có sự đối lập:
Bản chất thể hiện cái chung, cái tất yếu, quyết định sự phát triển của sự vật, còn hiện tượng phản ánh cái riêng, cái cá biệt ở bên ngoài sự vật. Vì vậy, cùng một bản chất có thể biểu hiện bằng những hiện tượng khác nhau, tùy theo sự thay đổi của điều kiện và hoàn cảnh, còn hiện tượng thì phong phú và đa dạng.
Bản chất là mặt bên trong, ẩn giấu sâu xa hiện thực khách quan, còn hiện tượng là biểu hiện bên ngoài của hiện thực khách quan đó. Bản chất không biểu hiện ở một hiện tượng mà ở nhiều hiện tượng. Còn hiện tượng chỉ biểu hiện một khía cạnh nào đó của bản chất.
Bản chất là cái tương đối ổn định, còn hiện tượng là cái thường xuyên biến đổi.
- Ý nghĩa phương pháp luận
Muốn hiểu được bản chất của sự vật phải thông qua nhiều hiện tượng, phải phân tích tổng hợp sự biến đổi của nhiều hiện tượng, nhất là những hiện tượng điển hình mới làm rõ bản chất sự vật.
Trong nhận thức không dừng lại ở hiện tượng mà phải tiến tới bản chất sự vật. Còn trong hoạt động thực tiễn, phải dựa vào bản chất sự vật để đưa ra được phương thức cải tạo, biến đổi sự vật.
Một hiện tượng có thể là biểu hiện của nhiều bản chất khác nhau, do đó cần phải cẩn thận với những giả tượng, những sự gán ghép sai lầm một hiện tượng với một bản chất nhất định trong khi thực tế nó lại là biểu hiện của bản chất khác.
-----
Nguồn: Mai K Đa, Bùi Quang Hưng (2023), Triết học Mác – Lênin: một tóm tắt rất ngắn gọn. Tài liệu hỗ trợ học tập - Lưu hành nội bộ. Url: http://www.elibrary.vn/p/triet-hoc-mac-lenin-tom-tat.html
e-LECTURER.vn
Blog chia sẻ tài liệu hữu ích cho giảng viên, sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh!
0 Nhận xét