Cặp phạm trù Khả năng và hiện thực

Khả năng và hiện thực

- Các khái niệm

Khả năng là tổng thể các tiền đề của sự biến đổi, sự hình thành của hiện thực mới, là cái có thể, nhưng ngay lúc này còn chưa có. Hiện thực là kết quả sinh thành, là sự thực hiện khả năng, là cái đang có, đang tồn tại thực sự và là cơ sở để định hình những khả năng mới.

- Mối quan hệ biện chứng giữa khả năng và hiện thực

+ Khả năng và hiện thực tồn tại trong mối quan hệ biện chứng không tách rời nhau và luôn chuyển hóa cho nhau. Trong sự vật, hiện tượng đang tồn tại đã chứa đựng khả năng và sự vận động, phát triển của sự vật chính là quá trình chuyển hóa từ khả năng thành hiện thực và ngược lại.

+ Ở cùng một sự vật, trong cùng điều kiện nhất định, có thể tồn tại nhiều khả năng, chứ không phải chỉ có một khả năng. Ngoài những khả năng vốn có, khi có thêm điều kiện mới thì sự vật sẽ xuất hiện những khả năng mới, đồng thời bản thân mỗi khả năng cũng thay đổi theo sự thay đổi của điều kiện.

+ Để khả năng biến đổi thành hiện thực thường không chỉ cần một điều kiện mà là một tập hợp các điều kiện cần và đủ.

+ Trong xã hội, hoạt động có ý thức của con người có vai trò rất quan trọng để biến khả năng thành hiện thực. Hoạt động có ý thức của con người có thể thúc đẩy hoặc kìm hãm khả năng phát triển theo hướng này hoặc hướng khác để tạo ra hiện thực nhanh hoặc chậm.

- Ý nghĩa phương pháp luận:

Trong hoạt động thực tiễn cần dựa vào hiện thực chứ không chỉ thuần túy dựa vào khả năng để xác định chủ trương, phương hướng, mục đích hành động của mình.

Phải tính đến các khả năng để có thể xác định được khả năng tối ưu, đề ra phương hướng hành động phù hợp với yêu cầu cải tạo, biến đổi sự vật.

Trong xã hội, muốn khả năng biến thành hiện thực phải phát huy tối đa vai trò của nhân tố chủ quan.

-----

Nguồn: Mai K Đa, Bùi Quang Hưng (2023), Triết học Mác – Lênin: một tóm tắt rất ngắn gọn. Tài liệu hỗ trợ học tập - Lưu hành nội bộ. Url: http://www.elibrary.vn/p/triet-hoc-mac-lenin-tom-tat.html

e-LECTURER.vn

Blog chia sẻ tài liệu hữu ích cho giảng viên, sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh!