Những điều kiện lịch sử của sự ra đời triết học Mác
- Điều kiện kinh tế - xã hội
+ Sự củng cố và phát triển của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa trong điều kiện cách mạng công nghiệp: chủ nghĩa Mác ra đời ở Tây Âu những năm 40 của TK XIX, là thời kỳ mà chủ nghĩa tư bản đã phát triển mạnh mẽ trên nền tảng của các cuộc cách mạng công nghiệp, làm thay đổi bộ mặt kinh tế của xã hội, tạo ra những biến đổi sâu sắc và đào sâu hơn nữa mâu thuẫn vốn có về mặt xã hội.
+ Sự xuất hiện của giai cấp vô sản (GCVS) trên vũ đài lịch sử với tính cách một lực lượng chính trị - xã hội độc lập là nhân tố chính trị - xã hội quan trọng cho sự ra đời triết học Mác. Khi chế độ tư bản chủ nghĩa được xác lập, giai cấp tư sản trở thành giai cấp thống trị xã hội và GCVS là giai cấp bị trị thì mâu thuẫn giữa vô sản với tư sản vốn mang tính chất đối kháng càng phát triển, trở thành những cuộc đấu tranh giai cấp.
+ Các phong trào đấu tranh của GCVS xảy ra nhưng đều lần lượt bị thất bại, do thiếu lý luận mang tính khoa học và cách mạng để định hướng, soi đường. Chủ nghĩa Mác ra đời là nhằm đáp ứng nhu cầu lý luận của phong trào công nhân. Thực tiễn cách mạng của GCVS là cơ sở chủ yếu nhất cho sự ra đời triết học Mác.
- Nguồn gốc lý luận
+ Triết học cổ điển Đức: C. Mác và Ph. Ăngghen đã kế thừa phép biện chứng trong triết học của Hêghen và quan điểm duy vật trong triết học của Phoiơbắc để hình thành nên hệ thống triết học mới: triết học duy vật biện chứng.
+ Kinh tế chính trị học cổ điển Anh: C. Mác và Ph. Ăngghen đã kế thừa những yếu tố khoa học trong lý luận về kinh tế chính trị học của A. Smít và Đ. Ricácđô, và xây dựng học thuyết giá trị thặng dư, chỉ ra bản chất bóc lột của giai cấp tư sản.
+ Chủ nghĩa xã hội không tưởng Pháp: C. Mác và Ph. Ăngghen đã kế thừa tư tưởng nhân đạo trong lý thuyết cộng sản chủ nghĩa của H. Xanhximông, S. Phuriê và R. Ôwen, đồng thời sáng tạo nên chủ nghĩa xã hội khoa học.
- Tiền đề khoa học tự nhiên
Sự ra đời của chủ nghĩa Mác - Lênin còn gắn liền với những phát minh khoa học, tiêu biểu như: Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng[1]; Thuyết tiến hóa của Đácuyn[2]; Thuyết tế bào[3].
- Nhân tố chủ quan trong sự ra đời triết học Mác
C. Mác và Ph. Ăngghen tích cực tham gia hoạt động dân chủ, đấu tranh cho lợi ích của người lao động, dù không xuất thân từ tầng lớp cần lao. Cả hai nhà tư tưởng thấu hiểu cuộc sống khốn khổ và những hạn chế của giai cấp công nhân trong nền sản xuất tư bản chủ nghĩa; đã đứng về phía giai cấp công nhân; xây dựng hệ thống lý luận để cung cấp cho giai cấp công nhân một công cụ sắc bén để nhận thức và cải tạo thế giới; thực hiện lý tưởng giải phóng giai cấp, con người và nhân loại nói chung.
----------
[1] chứng minh sự chuyển hóa và bảo toàn năng lượng. Phát minh khoa học này là cơ sở để C. Mác và Ph. Ăngghen xây dựng quan niệm duy vật mới, khẳng định tính thống nhất vật chất của thế giới
[2] chứng minh tính thống nhất về nguồn gốc của các loài và sự phát sinh, phát triển của chúng từ thấp đến cao
[3] chứng minh tính thống nhất của toàn bộ sự sống
-----
Nguồn: Mai K Đa, Bùi Quang Hưng (2023), Triết học Mác – Lênin: một tóm tắt rất ngắn gọn. Tài liệu hỗ trợ học tập - Lưu hành nội bộ. Url: http://www.elibrary.vn/p/triet-hoc-mac-lenin-tom-tat.html
e-LECTURER.vn
Blog chia sẻ tài liệu hữu ích cho giảng viên, sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh!
0 Nhận xét